نگاهی به لادا و برخی از محصولات آن (بخش نخست)

لادا، نام برندی روسی از خودروست که توسط کمپانی افتو واز (AVTO VAZ) عرضه می‌شود. این کمپانی با همکاری شرکت فیات ایتالیا و در ماه ژوئن سال 1966 میلادی بنیان نهاده شد. محل استقرار آن در شهر تولیاتی (TOLYATTI) و در منطقه سامارا (SAMARA) واقع می‌باشد. اولین سری از خودروهای این شرکت هم با تأخیری سه ساله و در سال 1969 میلادی به بازار عرضه شدند. البته نام لادا تنها برای خودروهای صادراتی این شرکت به کار می‌رود و از ماه ژوئن سال 1970 میلادی، محصولات آن در روسیه تحت نام ژیگولی (ZHIGULI) و نیز واز (VAZ) به فروش می‌رسند. خودروهای ساخت لادا در دو دهه آخر حیات نظام اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، از محبوبیت فراوانی در این کشور و اقمارش، من‌جمله اروپای شرقی برخوردار بودند که شاید بتوان یکی از دلایل این امر را بسته بودن مرزهای این سری از ممالک بر روی ورود هر نوع خودروی خارجی دانست. آرم شرکت لادا هم یک رودخانه کم‌عمق را به تصویر می‌کشد که در پهنه آن یک کشتی بادبانی در حال حرکت است. این طرح هم برگرفته از کشتی‌های بلند و باریک قوم وایکینگ است که در روسیه با نام laďya شناخته می‌شوند.

lada avtovaz 21011

نخستین خودروی ساخت لادا بر مبنای فیات 124 مدل 1966 میلادی تکوین یافت و تقریباً به مدت چهار دهه و بدون هیچ‌گونه تغییر اساسی و تنها با برخی از اصلاحات جزئی در بدنه، در مدار تولید جای داشت. تعداد قابل‌توجهی از این خودرو، در دهه پنجاه شمسی وارد کشورمان شد و توانست رضایت نسبی مالکانش را به خود جلب نماید. همچنین، حجم بزرگی از صادرات لادا به کشورهای غربی نیز از همین مدل بود و از مهم‌ترین دلایلی که خرید آن را برای مشتریان غربی توجیه می‌کرد عبارت بودند از: قیمت رقابتی، قابلیت اطمینان و سادگی سرویس و تعمیرات. این خودرو در دو شکل متفاوت از بدنه اعم از سدان و استیشن به بازارهای اروپایی صادر می‌شد و جالب اینجاست که در هر کشوری با نام متفاوتی به فروش می‌رفت مثلاً در بریتانیا تحت نام ریوا (RIVA) در آلمان با نام نوا (NOVA) و… شاید ذکر تمامی نام‌های این مدل در این متن نگنجد و از حوصله شما خوانندگان عزیز هم خارج باشد ولی جهت اطلاع بیشتر، چند مورد دیگر را هم ذکر می‌نمایم:

واز 2101: این خودرو همان لادا 1200 سدان می‌باشد.

VAZ 2101

واز 2102: این خودرو نمونه استیشن لادا 1200 می‌باشد.

VAZ 2102

واز 2103: این مدل نمونه‌ای لوکس‌تر از لادا 1200 به شمار می‌آمد و از چهار عدد چهار گرد در جلو و داشبوردی لوکس‌تر بهره می‌برد و در کشور کانادا با نام لادا 1500 به فروش می‌رسید.

Vaz 2103

Lada 2104 1500

واز 2106: این خودرو نسخه اصلاح شده لادا 2103 محسوب می‌شد و تحت نام لادا 1600 در کانادا به فروش می‌رسید.

VAZ 2106

از دیگر ویژگی‌های لادای کلاسیک و یا همان ریوا و…. دوام بسیار خوب آن بود. به نحوی که بسیاری از نسخه‌های آن به راحتی توانستند بیش از 300 هزار مایل و یا 480 هزار کیلومتر را در جاده‌های خراب روسیه و علیرغم کمبود مراکز تعمیراتی، طی کنند. علاوه بر این، بدنه این خودرو نیز از فلز بسیار مقاومی ساخته شده بود تا از پس سرمای شدید منطقه سیبری برآید. در جایی خوانده بودم که در برودت وحشتناک این منطقه که گاهی از منفی شصت درجه سانتی‌گراد هم پایین‌تر می‌آید بدنه بیشتر خودروها با کوچک‌ترین برخوردی همانند مقوا چاک خورده و پاره می‌شوند! از ویژگی‌های دیگر این مدل، که کمابیش در تمامی خانواده لادا مشترک است، بخاری فوق‌العاده کارآمد آن است؛ به نحوی که اگر سرمای محیط خارج از خودرو منهای 25 درجه سانتی‌گراد باشد، قادر است داخل آن را تا بالای 25 درجه سانتی‌گراد گرم می‌نماید، یعنی پنجاه درجه بیشتر از دمای محیط!

lada riva

این خودرو نقش مهمی را درزمینهٔ کسب منابع ارزی برای اتحاد جماهیر شوروی سابق، ایفاء می‌کرد و حتی در مبادلات تهاتری این دولت با کشورهای دیگر، بسیار به کار می‌رفت. مثلاً یک بار شرکت کوکاکولا در بریتانیا، نوشیدنی‌های خود را با یک محموله از این خودرو معاوضه نمود! البته این را هم بگویم که “آمریکا” تنها کشوری از میان ممالک غربی بود که هیچ‌گاه خودروهای لادا به آن راه نیافت. لادای کلاسیک یکی از پرفروش‌ترین خودروهای تاریخ هم به شمار می‌رود و در طی زمان تولیدش، بیش از 20 میلیون دستگاه از آن ساخته شد و در نهایت هم در سال 2012 میلادی تولیدش برای همیشه خاتمه یافت. نکته جالب اینجاست که تاکنون کمتر مدلی از لادا توانست همانند این خودرو در بازار کشورهای غربی موفق باشد.

VAZ 2105

Lada 2107 1300 S

در سال 1984 میلادی، شرکت لادا یک خودروی هاچ‌بک را با طراحی نسبتاً جدید به بازار معرفی نمود که نام صادراتی آن سامارا (SAMARA) بود و در داخل روسیه با نام اسپوتنیک (SPUTNIK) به فروش می‌رفت. این نام هم برگرفته از اسامی یکی از ماهواره‌های ساخت این کشور بود. از این خودرو تعداد انگشت‌شماری هم به کشورمان وارد شد. چند سال بعد و در سال 1991 میلادی، نسخه سدان این خودرو نیز معرفی شد. علاوه بر آن، لادا سامارا نخستین خودروی دیفرانسیل جلوی ساخت روسیه به شمار می‌آمد. این خودرو از پیشرانه‌های 1.1 و 1.3 و 1.5 لیتری بنزینی بهره می‌برد و البته بعدها نمونه 1.6 لیتری و نیز توربوی آن نیز معرفی شدند. لادا سامارا در اشکال سه درب و پنج درب هاچ‌بک و نیز چهار درب سدان و کابریولت هم تولید می‌شد و همانند مدل کلاسیک لادا از اسامی متفاوت و گیج‌کننده‌ای بهره می‌برد که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

واز 2108: هاچ‌بک سه درب – واز 2109: هاچ‌بک پنج درب – واز 21099: چهار درب سدان

1989 Lada Samara

لادا سامارا در فرانسه با نام ساگونا (SAGONA) و در بلژیک و هلند با نام دیوا (DIVA) و….. به فروش می‌رسید. این خودرو از لحاظ میزان فروش نتوانست موفقیت مدل کلاسیک را تکرار نماید و به دلایلی همچون کیفیت پایین ساخت، ورشکستگی مالی شرکت و عدم ثبات سیاسی در روسیه آن زمان که ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود، میزان فروشش در بسیاری از بازارها به‌شدت سقوط کرد و در سال‌های 97 و 98 میلادی از بازار ممالکی همچون کانادا و استرالیا و بریتانیا خارج گردید. البته در این بین نباید از نقش خودروهای ارزان کره‌ای هم غافل شد که عرصه را در آن دوره، برای همتایان روسی خود بسیار تنگ کرده بودند. جالب اینجاست که در آن برهه، وضعیت شرکت واز آن‌چنان رو به وخامت بود که حتی از عهده پرداخت مبالغ ناشی از خرید برخی از قطعات حساس پیشرانه همچون سیستم انژکتور نیز برنمی‌آمد و شرکت سازنده این سازه یعنی جنرال‌موتورز آمریکا، به دلیل عقب‌افتادگی بدهی‌های این شرکت، قطعه مذکور را با اکراه و بی‌میلی در اختیار آن قرار می‌داد. در سال 1997 میلادی، نسخه فیس‌لیفت شده‌ای از سامارا، تحت نام سامارا 2 به بازار روسیه معرفی شد که تا سال‌های مدیدی به موازات سامارای کلاسیک تولید می‌شد. این خودرو در نمای جلوی خود کاملاً دستخوش تحول شد و از گیربکسی مناسب‌تر و نیز یک پیشرانه بهسازی شده بهره می‌برد. نمونه سدان این خودرو با نام واز 2115 و هاچ‌بک‌های سه درب و پنج درب آن نیز با نام‌های واز 2113 و 2114 در بازار روسیه به فروش می‌رسیدند. لادا سامارا علاوه بر روسیه، قزاقستان و اوکراین در کشورهای همچون فنلاند و اروگوئه نیز تولید می‌شد. تولید این خودرو در سال 2013 میلادی در روسیه خاتمه یافت اما کماکان تولید آن در کشور قزاقستان ادامه دارد.

Lada Niva 4×4

از دیگر محصولات پیشین لادا، مدل 110 می‌باشد. تولید این خودروی جمع و جور از سال 1995 میلادی آغاز شد و نخستین خودرویی از این شرکت بود که پس از فروپاشی شوروی به بازار معرفی شد. لادا 110 هم طبق روال معمول با شماره‌گذاری‌های خاص این شرکت و تحت نام‌های 110 (سدان)،111 (استیشن)،112 (هاچ‌بک) در اغلب بازارهای خارجی به فروش می‌رسید و در بازار داخلی هم با نام‌های واز 2110 (سدان)، واز 2111 (استیشن) و واز 2112 (هاچ‌بک) به فروش می‌رفت. همچنین این خودرو در کشور مصر و اوکراین نیز به تولید رسید. این خودرو از یک پیشرانه 1.6 لیتری و 8 سوپاپ بهره می‌برد که از توانی معادل 90 اسب بخار برخوردار بود که البته بعدها جای خود را به یک پیشرانه 16 سوپاپ داد. از این خودرو، نمونه‌ای اسپرت هم ساخته شد که از چهره‌ای نسبتاً جسورانه و باله و بادی کیت‌های خاص این دست از خودروها بهره می‌برد و دارای گلگیرهای پهن‌تری هم نسبت به نسخه‌های معمولی آن بود. نام این مدل در بازار داخلی روسیه واز 21106 بود و از یک پیشرانه ساخت اپل نیرو می‌گرفت که خروجی توان آن معادل 135 اسب بخار بود. نسخه‌ای دو دیفرانسیل و به‌اصطلاح شاسی‌بلند از این خودرو به نام تارزان 2 (TARZAN-2) نیز ارائه شد که بر اساس نمونه استیشن آن تکوین یافته بود. تولید لادا 110 در سال 2007 میلادی در روسیه و در سال 2010 در مصر خاتمه یافت، اما تولید آن کماکان در اوکراین و با تحت نام بوگدان (BOGDAN 2110) ادامه دارد.

AvtoVAZ Volga automaking

در نهایت و در ماه مارس سال 2008 میلادی، بیست و پنج درصد سهام شرکت سازنده خودروهای لادا و یا همان افتوواز توسط شرکت فرانسوی رنو خریداری شد. کل مبلغ این معامله هم معادل یک میلیارد دلار آمریکا بود. هفتادوپنج درصد باقی مانده از این سهام هم در اختیار کمپانی دولتی ROSTEKHNOLOGIA باقی ماند. اما در سال‌های بعد به‌تدریج در حدود 74.5 درصد سهام افتوواز تحت کنترل رنو – نیسان قرار گرفت و از سال 2014 میلادی هم شرکت لادا به‌عنوان یکی از اقمار این کمپانی درآمد و شرکت رنو – نیسان کنترل غیرمستقیم آن را به دست گرفت. با توجه به سیل ورود خودروهای خارجی به خاک روسیه در سال‌های اخیر، لادا همچنان سلطه خود را بر این بازار حفظ نموده است ولی کماکان با دوران طلایی خود در دهه هشتاد و نود میلادی فاصله دارد. ظرفیت تولید این خودروساز در حدود یک میلیون دستگاه در سال است.

avtovaz

آنچه که در سطور فوق ذکر شد خلاصه مطالبی از پیشینه شرکت لادا و برخی از محصولات قبلی آن بود که البته نام برخی از آن‌ها برای ما آشناست و بعضی دیگر نیز کمتر به گوشمان خورده است. شاید از نظر بسیاری از شما خوانندگان عزیز قلم‌فرسایی در مورد محصولات کلاسیک لادا عملی بیهوده باشد، ممکن است از این نظر حق با شما باشد. ولی بنده به دو دلیل این کار را انجام دادم یکی به جهت ارتقاء دانش خودرویی خود و قاطبه یاران و همراهان عزیزم و دیگری هم ناشی از یک دغدغه تجاری بود! زیرا همان‌طور که ملاحظه نمودید برخی از مدل‌های قدیمی لادا همچنان در برخی از کشورها همانند اکراین و قزاقستان و با نام‌های دیگر مشغول به تولیدند؛ از آنجایی ممکن است روز و روزگاری وسوسه ورود برخی از این مدل‌ها به مخیله بعضی از واردکنندگان زیرکمان خطور کند! لذا آشنایی قبلی ما در این مورد بسیار کارساز خواهد بود. در بخش بعدی این مطلب محصولات فعلی لادا را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

پایان بخش نخست. ادامه دارد…

منبع: WIKIPEDIA.ORG